Wanneer leerlingen zich in een gestructureerde en veilige omgeving bevinden, kunnen zij zich beter concentreren en leren. Vanuit onderzoek weten we dat een positief disciplinair klimaat cruciaal is voor de leerprestaties van leerlingen (Ning et al., 2015).
In een klas waar orde en structuur heersen, voelen leerlingen zich veiliger en zijn ze meer gemotiveerd. Dit leidt niet alleen tot betere academische resultaten, maar ook tot verbeterde sociale vaardigheden en emotioneel welzijn. Het gedrag dat leerlingen in de klas vertonen, heeft invloed op hun toekomstige carrièrekansen en op de samenleving als geheel. Daarom is het essentieel om gedragsmanagement serieus te nemen en te implementeren in alle onderwijsinstellingen. Tevens zijn leerkrachten gelukkiger, is er minder leerkrachtenuitval en is het makkelijker om docenten te vinden (Bennett, 2017). Niet geheel onbelangrijk dus.
De Michaela Community School als voorbeeld
Een opmerkelijk voorbeeld van succesvol gedragsmanagement in de praktijk is de Michaela School in Londen, vaak omschreven als de strengste school van Engeland. Het Michaela-concept legt de nadruk op hoge verwachtingen, discipline en respect. Leerlingen worden gestimuleerd om zich te houden aan strikte gedragsnormen, wat heeft geleid tot uitstekende academische prestaties (Gov.uk, z.d.).
De Michaela Concept School laat zien dat een gestructureerde aanpak en het centraal stellen van de leerkracht kunnen bijdragen aan een veilige en stimulerende leeromgeving. Het succes van deze school is tot stand gekomen door een combinatie van duidelijke regels, consequentie in handhaving en een cultuur van hoge verwachtingen. Dit model bewijst dat gerichte gedragsinterventies een positieve invloed kunnen hebben op zowel de leerresultaten als het algehele schoolklimaat. Ook in 2025 staat de Michaela School in de top 3 van best presterende scholen van heel Engeland (inclusief de particuliere (kost)scholen). Bovendien is de Michaela School is de nummer een school van alle middelbare scholen in Engeland op basis van de leerwinst. Gemiddeld weet de Michaela School leerlingen 2.56 niveaus hoger uit te laten stromen dan ze beginnen aan de school (Gov.uk, z.d.).
Praktische strategieën voor leraren
Leraren bevorderen effectief gedrag in de klas. Om dit te bereiken, kunnen zij verschillende strategieën toepassen. Een van de belangrijkste elementen is het vaststellen van duidelijke gedragsverwachtingen en routines. Door leerlingen te voorzien van duidelijke richtlijnen en verwachtingen, weten zij wat er van hen verwacht wordt, wat de kans op storend gedrag vermindert.
Daarnaast is het belangrijk om een positieve relatie met de leerlingen op te bouwen (Dear & Dear, 2024). Wanneer leerlingen zich gerespecteerd en gewaardeerd voelen, zijn zij eerder geneigd om zich aan de regels te houden. Leerkrachten kunnen dit bereiken door open communicatie te bevorderen en positieve feedback te geven. Het gebruik van positieve bekrachtiging, zoals complimenten en beloningen, heeft ook een effectieve invloed in het stimuleren van gewenst gedrag (Ashman, 2018).
Het neerzetten van een positief disciplinair klimaat
Een positief disciplinair klimaat is essentieel voor een productieve leeromgeving. Dit houdt in dat er een cultuur van wederzijds respect en verantwoordelijkheid heerst, waarin leerlingen zich veilig voelen om te leren en te groeien. Om dit te bereiken, moeten scholen investeren in het ontwikkelen van een consistent gedragsbeleid dat door alle medewerkers wordt nageleefd (Bennett, 2017).
Het is van belang dat scholen een balans vinden tussen discipline en ondersteuning. Te strikte maatregelen kunnen leiden tot weerstand en demotivatie, terwijl te veel vrijheid kan resulteren in chaos en wanorde. Het is belangrijk om bewust te worden welke waarde je hecht aan bepaald gedrag. Want, zoals Ashman (2018) zegt:
Het doel van klassenmanagement is: de lestijd voor leerstof te maximaliseren. Als het doel is om de klas in toom te houden om het in toom houden, dan is dat autoritair. Lestijd maximaliseren niet.
De invloed van gedrag op leerprestaties
Gedrag in de klas heeft een directe impact op de leerprestaties van leerlingen. Diverse onderzoeken wijzen uit dat zelfs incidenteel storend gedrag kan leiden tot verminderde concentratie en lagere academische resultaten (Bennett, Agirdag & Guerin, 2025; Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2024; OESO, 2022; Ofsted, 2014). Wanneer een leerkracht veel tijd moet besteden aan het herstellen van de orde, gaat er kostbare lestijd verloren.
Daarnaast heeft storend gedrag invloed op de algehele sfeer in de klas. Leerlingen die zich in een chaotische omgeving bevinden, ervaren meer stress en zijn minder geneigd om actief deel te nemen aan de les. Door effectief gedragsmanagement toe te passen, kunnen leerkrachten ervoor zorgen dat de focus in de klas ligt op leren en persoonlijke ontwikkeling.
Implementatie van gedragsverandering in scholen
Het implementeren van gedragsverandering op scholen vereist een gezamenlijke inspanning van leerkrachten, schoolleiders en beleidsmakers. Een effectieve manier om dit te bereiken is door scholen te transformeren in professionele leergemeenschappen (PLG's), waarbinnen docenten samenwerken om best practices te delen en gedragsstrategieën te ontwikkelen.
Het is ook van belang om leraren te voorzien van de nodige training en ondersteuning. Door middel van professionalisering kunnen zij de vaardigheden en kennis opdoen die nodig zijn om effectief gedragsmanagement toe te passen in hun klas. Verder moeten scholen openstaan voor feedback en bereid zijn om hun aanpak aan te passen op basis van de resultaten en de behoeften van hun leerlingen (Bennett, 2017).
In conclusie, effectief gedrag in de klas is een cruciale factor voor het verbeteren van leerprestaties en het bevorderen van een veilige leeromgeving. Door succesvolle voorbeelden zoals de Michaela Community School te volgen en praktische strategieën te implementeren, kunnen scholen een positieve verandering teweegbrengen die een langdurige impact heeft op zowel de leerlingen als de samenleving.
Meer weten over hoe je ook het gedrag op jouw school kunt verbeteren? Laat je inspireren op onze themapagina gedrag.
Referentie
- Agirdag, O., Bennett, T. & Guerin. L. J. F. (2024). Gedrag in Crisis. De Omvang van het probleem en de effecten op leerlingen en docenten. Academica University of Applied Sciences, Amsterdam.
- Ashman, G. (2018). Dit is goed onderwijs: Een evidence-informed gids voor leraren. Amsterdam University Press.
- Bennett, T. (2017). Creating a Culture: How school leaders can optimise behaviour.
- Dear, O., Dear S. (2024). Behaviour in the classroom: the practical guide. Amsterdam University Press.
- Gov.uk. (z.d.) Compare School and College Perfomance England.
- Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2024, 29 november). Rekenen-Wiskunde einde (speciaal) basisonderwijs en speciaal onderwijs 2022-2023. Peil.Onderwijs | Inspectie van het Onderwijs.
- Ning, B., Van Damme, J., Van Den Noortgate, W., Yang, X., & Gielen, S. (2015). The influence of classroom disciplinary climate of schools on reading achievement: A cross-country comparative study. School Effectiveness and School Improvement, 26(4), 586–611.
- Ofsted. (2014). Below the radar: low-level disruption in the country’s classrooms.
Leidinggeven aan gedragsverandering
Een leergang voor het ontwikkelen van een positieve schoolcultuur.
Gedrag in de Klas
Optimaliseer het gewenste gedrag in de klas.
De school als Professionele Leergemeenschap
De school als PLG is een professionaliserings- en veranderprogramma voor scholen om te gaan werken als Professionele leergemeenschap.
