Het lijkt niet meteen logisch. Je wilt starten met het werken in leerteams in je school en vervolgens krijg je het advies om met de visie te beginnen.
Toch is dat het wel. Laat me uitleggen waarom.
De visie is op veel scholen in Nederland vaak niet zo expliciet. Dit komt mede omdat we 'open deuren' opschrijven, niet altijd hetzelfde verstaan onder de gehanteerde begrippen. Of simpelweg omdat de visie van de school er in de dagelijkse praktijk van de school er niet altijd direct toe doet.
Wanneer je in leerteams gaat werken, doe je dit om als lerende organisatie je onderwijs te laten verbeteren door de vakmensen in je school. Tegelijkertijd ontwikkelt hierdoor het vakmanschap, omdat de professionals samen leren en ontwikkelen. Win-win dus.
Maar hoe kun je nadenken of antwoord geven op de vijf essentiële vragen in een leerteam als je de visie van de school onvoldoende kent of wanneer de visie hier onvoldoende richting in geeft?
Laat me enkele voorbeelden geven:
Je ziet al snel dat als bovenstaande voorbeelden niet helder zijn vanuit de visie, dat de oplossingen en antwoorden op de vijf vragen alle kanten op kunnen gaan. Immers geeft de visie geen normatief kader. Een kader waarbinnen we de antwoorden op deze vragen gaan onderzoeken, lessen kunnen ontwerpen of onderwijskundig beleid opstellen. Hierdoor raken leerteams dan de draad kwijt, want ieder antwoord op deze vijf vragen zou kunnen passen bij de school. Zo kom je terecht in meningen. En het gaat er in een leerteam nou juist niet om dat je meningen samenvoegt, maar om gezamenlijke kennis opbouwen en de visie van de school in de praktijk vormgeven. Met als doel duurzaam, steengoed onderwijs aan alle leerlingen te bieden.
De tijd van leerlingen om te leren is kostbaar. En door kinderen veel aan te leren, geef je ze alle mogelijke kansen in de maatschappij. De visie van een school op leren en hoe dat leren te organiseren, is essentieel in wat je kunt bereiken. Om zo alle leerlingen alles te kunnen laten leren.
Oplossingen die we in de praktijk tegenkomen als de visie onvoldoende richting geeft aan leerteams, zijn bijvoorbeeld dat leerteams een opdracht of onderwerp toebedeeld krijgen. Dit onderwerp werkt dan als kader waarbinnen ze dan aan de slag kunnen. Niets is echter minder waar. Want ook binnen het onderwerp of thema komen we dezelfde vijf vragen tegen, die zonder visie geen houvast geven om deze te beantwoorden.
Start met de visie van je school. Bouw je visie volgens het visiekwadrant van Academica op. En bied kennis aan. Bijvoorbeeld over wat leren is, hoe leren werkt in de hersenen, hoe je iets aanleert. Bespreek dit met het team en vorm samen dezelfde mentale modellen (Senge, 2001) van hetgeen jullie voor ogen hebben.
Vervolgens, ga met de implementatie van de leerteams aan de slag. De docenten in het leerteam kunnen vanuit de nieuwe kennis die ze hebben opgedaan, aan de slag met gedeelde vraagstukken. Ze kunnen de kennis uitdiepen, strategieën in de praktijk gaan toepassen en inoefenen. Je krijgt dan lerende leraren en dus (beter) lerende leerlingen. Bovendien wordt de visie expliciet gemaakt in de praktijk. De leerteams gaan bijvoorbeeld aan de slag met een onderzoek naar formatief handelen als strategie voor duurzaam leren, wat helemaal past bij de visie van de school op toetsen.